TÜRK RİVİERASI

XANTHOS

Ören yerinde bulunanen eski kayıtlara göre Xanthos M.Ö. 8. yüzyılda mevcuttu .Herodot'un anlattığına göre Likyalılar Xanthos'lu Sarpedon komutasında Truva harbine iştirak etmişler ve bu M.Ö. 1200 yılına rastlamaktadır,dolayısıyla Xanthos'un bu tarihte de var olduğu ortaya çıkmaktadır.Xanthos nehrinin kıyılarında kurulduğu için bu ismi almıştır ve Likya'nın en büyük ve muazzam ama çok talihsiz bir şehriydi.M.Ö. 5. yüzyılda Xanthos sayıca çok üstün olan Pers kuvvetlerinin saldırısına uğramıştır.Xanthos'un erkekleri Pers saldırıları karşısında durumlarının ümitsiz olduğunu farkedince kadınları,çocukları,kölelerini ve mallarını ateşe vermiş ve kendileri ölüme kadar düşmanla çarpışmışlardır.Bu durum kendi kendini yok etmenin korkunç öyküsüdür.Bu korkunç olayda o zaman şehirde bulunmayan yalnız 80 aile kurtulabilmiştir.Sonra şehire dönen bu aileler şehri tekrar imar etmeye çalışmışlardır.

İkinci bir felaket şehri M.Ö. 471 ve 475 senelerinde vurmuş ve akropol temellerine kadar yanmıştır.Şehir tekrar imar edilmiş ve M.Ö. 333 tarihinde Büyük İskender'in eline geçmiştir.Büyük İskender'in ölümünden sonra,önce Mısırlıların ve sonra Suriyelilerin egemenliğine girmiştir.Suriye Selösit Krallığı zamanında,Kral Antiochus III. döneminde Xanthos çok gelişmiştir. M.Ö. 2. yüzyılda Xanthos Likya birliğinin başkenti olmuştur.

Roma iç harpleri ve çekişmeleri döneminde Xanthos M.Ö. 42 senesinde Brutus tarafından zaptedilince gene çok ıstırap çekmiştie.Ele geçme anında erkekler gene ailelerini öldürmüş ve kendilerini yanan odun yığınlarının içine atmışlardır.Kalan savaşçılar ölüme dek düşmanla savaşmışlardır. Yalnız 150 erkek ve çok az sayıda kadın bu katliamdan kurtulmuştur.Plutark '' Brutus bu olaylardan ne zaman söz edilse ağlamaya başlardı'' kaydını düşmüştür.
Bu olaylardan bir sene sonra Mark Antuan şehri tekrar imar ettirmiş ve Roma egemenliğinde Xanthos tekrar kendine gelmiş,gelişmiş ve Roma'nın yardımı ile eski zirvesine kavuşmuştu.İmparator Vespasiyan hükümdarlığı döneminde Xanthos'a bugün ayakta kalabilmiş ve onun adını taşıyan bir şehir kapısı hediye etmiştir.Bizans döneminde şehirde Başpiskoposluk kurulmuş fakat 7. yüzyılda Anadolu'nun bu bölgesini yakıp yıkan ve bu arada Xanthos'u da tahrip eden Arap saldırıları başlayınca şehir terkedilmiştir.
Charles Fellows 1838 senesinde Xanthos'a gelmiş ve orada bulunan bir çok kabartma,heykel ve sanat eserini alıp götürmüş ve bir İngiliz firkateynini bu amaç için kullanmıştır Bütün bu eserler Londra Britsh Museum'a götürülmüştür.Bu müzede bugün bütün bu eserlerin teşhir edildiği bir Likya salonu vardır.Xanthos'a bu eserlerin birer alçıdan kopyası ile yetinmek kalmıştır.

Xanthos çayının (Eşen çayı) kıyılarından dimdik yükselen akropol şehrin merkezidir.Akropol üç taraftan şehir surları ile çevrilmişti (M.Ö. 5. yüzyıl),dördüncü ve kuzeydeki sur sonra yapılmış ve Bizans dönemine tarihlenmektedir.Akropolün kuzeyinde oturma sıraları iyi korunmuş ve sahne binası yıkılmış M.S. 2. yüzyıl bir Roma tiyatrosu vardır.Tiyatronun batısında iki meşhur Likya anıt mezar dyrmaktadır. Birisi kabartma frizleri dolayısıyla ''Harpie'' anıtı diye anılmaktadır.Kabartmalar ölüler diyarından figürler göstermektedir (bunlar kadın yüzlü,akbaba gövdeli ve ayı pençelidir) çocuk olarak gösterilen ölülerin ruhlarını taşımaktadır.
Harpie anıt mezarının yanında 4. yüzyıl Likya sütunlu anıt mezar vardır.Mezarın kabartma levhasında birbirleriyle güreşen iki adam görülmekte ve bu levha İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunmaktadır.Roma tiyatrosunun kuzeyinde Roma agorası ve agoronın yanında M.Ö. 480-470 senelerine tarihlenen meşhur dikilitaş veya ''Xanthos dikilitaşı'' vardır.Bütün taş bloku kaplayan yazıt Likya'nın bugüne kadar gelebilen 250 satırlı en uzun yazıtıdır.

Xanthos'ta diğer anıt mezarlar arasında ''Aslan'' anıt mezarı Pers egemenliği dönemeinden kalabilen en eski anıt mezardır.Kabartmalarda savaş sahneleri ,dişi aslan ve yavruları ve aslanlarla yapılan mücadele görülmektedir.Bu kabartmalar da yerlerinden sökülmüş ve Londra'ya götürülmüştür.Değişik dönemlere ait olan kalıntılar bazen birbirlerinin üzerinde bulunabilir ve genelde helenistik,Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenirler.
Fethiye'den 65 km mesafede bulunan Xanthos bir ziyarete değer.Antik Likya'nın güzel tepelerine yerleşmiş olan Xanthos antik şehirlerin en cazip ören yerlerinden biridir.Bazı kısımları yeşillik ve çalılıkların altında kaybolmuştur.Hassas insanlar için bu kalıntıların üzerinde sanki hüzünlü bir soluk asılı durmaktadır...